Έχεις αναρωτηθεί ποτέ ποια είναι η “πηγή του κακού” της διατροφικής σου διαταραχής; Πως ξεκίνησε όλο αυτό και τι σε δυσκολεύει στο να σταματήσεις από το να κάνεις υπερφαγικά ή να αποφεύγεις συγκεκριμένες ομάδες τροφίμων ή να μετράς θερμίδες; Η πραγματικότητα είναι πως τόσο οι αιτίες όσο και οι λόγοι που συμβάλλουν στη διατήρηση της κακής σχέσης με το φαγητό είναι πολυεπίπεδοι συνήθως. Αυτό σημαίνει ότι συνήθως δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη αιτία που οδήγησε στην εμφάνιση αλλά ούτε και ένας λόγος που σε κάνει να συνεχίζεις. Ας τα δούμε όμως λίγο χωριστά. Στο σημερινό άρθρο θα δούμε για αρχή τις αιτίες εμφάνισης και σε επόμενο blog post θα συζητήσουμε για τους λόγους διατήρησης. 

Οι αιτίες διαφέρουν από άτομο σε άτομο και συνήθως είναι ένας συνδυασμός παραγόντων, σε άλλους σε μεγαλύτερο βαθμό και σε άλλους σε μικρότερο. Ποιοι είναι λοιπόν αυτοί;

Κοινωνικοί παράγοντες: Δεν μπορώ να τονίσω αρκετά το πόσο σημαντικό ρόλο παίζουν τα πρότυπα ομορφιάς. Ακούς celebrity να ακολουθούν αυστηρές δίαιτες και έντονα προγράμματα γυμναστικής για να χωρέσουν σε ένα φόρεμα, βλέπεις influencers που ξυπνάνε με το τέλειο μακιγιάζ, επιδικνύοντας τους γραμμωμένους κοιλιακούς τους και καταλήγουμε να θεωρούμε πως αυτό πρέπει να κάνουμε για να είμαστε αποδεκτοί, έτσι πρέπει να μοιάζουμε για να μας θέλουν. Ή μπορεί να ήταν ένα σχόλιο ενός προπονητή ή της δασκάλας χορού σε σχέση με το βάρος σου, που σε έκανε να αρχίσεις να αισθάνεσαι πως κάτι κάνεις λάθος. Μπορείς να αναγνωρίσεις πως αυτά τα μη ρεαλιστικά πρότυπα μπορούν να αυξάνουν τη δική σου ανασφάλεια και ανάγκη να μπεις στο επόμενο αυστηρό πρόγραμμα διατροφής;

Ηλικία: Οι διατροφικές διαταραχές συνήθως κάνουν την πρώτη τους εμφάνιση κατά την εφηβική ηλικία ή κατά τα πρώτα χρόνια της ενηλικίωσης, χωρίς αυτό να αποκλείει την εμφάνισή τους αργότερα. Δεν είναι θέμα “φάσης”, που μπορεί να θεωρείται. Είναι λογικό κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου όπου το σώμα αρχίζει να αλλάζει και ταυτόχρονα το ενδιαφέρον για την εύρεση συντρόφου, αλλά και ένταξης σε μια παρέα (με άλλα λόγια αποδοχή από τους συνομηλίκους) αυξάνεται το άγχος γύρω από την εμφάνιση και το βάρος να αυξάνεται. Αυτό το άγχος για αποδοχή ή/και επιβεβαίωση μπορεί να οδηγήσει σε διαταραγμένη σχέση με το φαγητό και το σώμα.

Παχυσαρκία: Το αυξημένο βάρος μπορεί να θεωρηθεί αντιαισθητικό ή/και επιβλαβές για την υγεία, με αποτέλεσμα ένα ποσοστό των ανθρώπων που επιθυμούν να χάσουν βάρος να οδηγηθούν σε συμπεριφορές που σχετίζονται με διατροφικές διαταραχές, όπως διατροφές πολύ χαμηλών θερμίδων, έντονη και συχνή άσκηση με αποκλειστικό σκοπό την απώλεια βάρους, ακόμη και πρόκληση εμετών ή χρήση διουρητικών. Δεν είναι επομένως η παχυσαρκία από μόνη της αλλά η επιθυμία για ένα αδύνατο σώμα σε συνδυασμό με την παχυσαρκία.

Διατροφικά προβλήματα ή/και νόσοι ψυχικής υγείας στην οικογένεια: Η σχέση που μπορεί να έχουν τα άλλα άτομα στην οικογένεια με το σώμα τους και το φαγητό μπορεί να επηρεάσουν το πως το παιδί αντιλαμβάνεται το σώμα του και μέσα από την συμπεριφορά τους να μάθει να σχετίζεται με τον ίδιο τρόπο και το ίδιο γύρω από το φαγητό. Πριν έρθει το σχολείο και το κοινωνικό περιβάλλον μαθαίνουμε πρώτα μέσα από την οικογένεια. Τι έλεγαν οι γονείς σου σε σχέση με το βάρος τους, το δικό σου και ο ένας για του άλλου; Τι ήταν αποδεκτό;

Παιδική ηλικία: Συμβάντα που μπορεί να έχουν πραγματοποιηθεί κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας, τα οποία μπορεί να έχουν επηρεάσει ψυχολογικά το παιδί μπορεί να έχουν ένα αντίκτυπο στη σχέση του ατόμου με τη διατροφή του. Τέτοια συμβάντα μπορεί να είναι το bullying, ασθένειες του ίδιου ή κάποιου ατόμου στο οικογενειακό περιβάλλον, έντονοι τσακωμοί στο σπίτι και κακοποίηση. Το παιδί μπορεί να μη γνωρίζει πως να αντιμετωπίσει αυτά τα έντονα στρεσογόνα περιστατικά με αποτέλεσμα το άγχος, η ανασφάλεια και ο φόβος να αποτυπωθούν στο φαγητό ή στην εικόνα σώματος.

Προσωπικά χαρακτηριστικά: Φυσικά πολλοί έχουν δεχτεί τις επιδράσεις ενός ή πολλών από αυτούς τους παράγοντες αλλά δεν οδηγούνται απαραίτητα στις διατροφικές διαταραχές. Αυτό που διαφοροποιεί τα άτομα στα οποία παρουσιάζονται, είναι κάποια προσωπικά χαρακτηριστικά τα οποία συμβάλλουν στην εμφάνιση ακόμη περισσότερο. Τέτοια χαρακτηριστικά μπορεί να είναι η τελειομανία, η μοναχικότητα και η ανάγκη για έλεγχο.

Αναγνωρίζεις κάποια από αυτά τα στον εαυτό σου και αν ναι που;